Shpjegojani mjekut rrethanat e lëndimit tuaj, pasi ndihmon në kryerjen e ekzaminimeve më të kujdesshme. Mjeku ortoped, shikon për dëmtime të tjera dhe për zonat ku lëkura është e dëmtuar ose shpuar. Mjeku juaj do të kontrollojë për të parë nëse ka një furnizim të mirë të gjakut në këmbën tuaj dhe në qoftë se nervat në këmbë janë duke punuar siç duhet. Për të përcaktuar nëse ju keni ndonjë dëmtim tjetër në trupin tuaj, mjeku do të shqyrtojë këmbën tjetër, pelvisin dhe shpinën tuaj
Thyerjet e kockës së thembrës, ose kalkaneusit, mund të jenë lëndim gjymtues. Ata më së shpeshti ndodhin gjatë përplasjeve me energji të lartë – të tilla si një rënie nga lartësi apo një aksident me motor. Për shkak të kësaj, thyerjet e kockës së thembrës janë shpesh të rënda dhe mund të rezultojnë në probleme afatgjata. Për këtë arsye, mjeku ortoped, Ledian Fezollari, në intervistën e dhënë për “Mapo” shpjegon se kalkaneusi është kocka tarsale e këmbës që thyhet më shpesh dhe përbëjnë rreth 2% të të gjitha frakturave te të rriturit. Nga këto, shpjegon mjeku, 60% janë thyerjet e kalkaneusit, të cilat shpesh ndodhin gjatë përplasjeve me energji të lartë, ku pjesë të tjera të skeletit gjithashtu dëmtohen. Deri në 10% të rasteve, pacienti mund të bëjë dhe frakturë të shpinës, këllkut, ose kalkaneusit tjetër. Dëmtimet në kalkaneus shpesh dëmtojnë artikulacionin subtalar dhe kjo bën që të kemi ngurtësim të këtij artikulacioni. Kjo e bën të vështirë të ecurit në sipërfaqe jo të sheshtë.
Tipet e frakturës
Ashpërsia e një thyerjeje zakonisht varet nga sasia e forcës që shkaktoi dëmtimin. Ka disa lloje të frakturave të kalkaneusit, duke përfshirë:
Thyerje të qëndrueshme. Kjo lloj frakture është pa zhvendosje. Skajet e thyera të eshtrave qëndrojnë pranë njëra-tjetrës. Në një frakturë të qëndrueshme, kockat zakonisht qëndrojnë në vend gjatë shërimit pra nuk zhvendosen.
Thyerje të zhvendosur. Kur një kockë thyhet dhe është e zhvendosur, skajet e thyera janë të ndara dhe nuk janë në një linjë. Kjo lloj frakture shpesh kërkon operacion për të bashkuar pjesët përsëri së bashku.
Thyerjet e hapura. Kur përveç kockave të thyera ka dhe lëndim të hapur të lëkurës dhe quhen fraktura të hapura apo të përbëra. Këto lloje lëndimesh shpesh përfshijnë dëme shumë më tepër përreth muskujve, tendinave dhe ligamenteve. Frakturat e hapura kanë një rrezik më të lartë për komplikacione dhe marrin një kohë më të gjatë për t’u shëruar.
Thyerjet e mbyllura. Në këtë dëmtim, kockat thyhen por nuk preket lëkura. Edhe pse lëkura nuk është çarë, indet e buta të brendshme ende mund të jenë dëmtuar keq.
Thyerjet komunitive. Kjo lloj thyerjeje është shumë e paqëndrueshme. Kocka thyhet në tre ose më shumë pjesë.
Shkaqet
Kalkaneusi mund të dëmtohet në një rënie, lëndimet gjarpëruese apo aksidentet me motoçikletë. Një lëndim thjesht gjarpërues mund të rezultojë në kalkaneus të plasaritur. Forca e një koke-me përplasje me makinë mund të rezultojë në thërrmim të kockës (frakturë comminutiv). Shkaqe të ndryshme mund të rezultojnë në modele thyerje të ngjashme. Për shembull, kur bini në këmbë nga një lartësi, pesha e trupit tuaj është e drejtuar nga poshtë. Ajo bën të lëvizë kockën e talusit poshtë në kalkaneus. Në një aksident me motor, kalkaneusi shtyn lart talusin nga poshtë. Në të dyja rastet, modelet e thyerjeve rezultojnë të ngjashme. Sa më e madhe të jetë ngjeshja, aq më shumë dëmtohet kalkaneusi. Në disa lëndime, talusi vepron si një pykë për poshtë duke çuar në thyerje të kalkaneusit. Pamje në skaner- CT tregon sasinë e dëmit që mund të ndodhë në thyerjen e kalkaneusit.
Shenjat
Shenjat më të zakonshme të një frakturë kalkaneusi janë; dhimbje, ekimozë-hematome, ënjtje, deformim të thembrës, si dhe paaftësia për të vënë peshë në thembër ose për të ecur. Në disa fraktura të vogla kalkaneusit, dhimbja mund të mos pengojë ecjen por mund të bëjë që të çaloni. Kjo ndodh sepse kur ju ecni, tendini i Akilit vepron përmes kalkaneusit për të mbështetur peshën tuaj trupore. Nëse është e deformuar kalkaneusi pas një lëndimi, muskujt dhe tendinat nuk mund të gjenerojnë energji të mjaftueshme për të peshuar apo ecur. Këmba dhe kyçi i këmbës tuaj do t’i ndjeni të paqëndrueshme, dhe ju do të ecni ndryshe nga herët e tjera.
Ekzaminimi
Është e rëndësishme që mjeku juaj të di rrethanat e lëndimit tuaj. Për shembull, në qoftë se ju keni rënë nga një pemë, nga sa lart ke renë? Është po aq e rëndësishme për mjekun tuaj të dijë nëse keni ndonjë plagë apo lëndim tjetër ose probleme mjekësore, të tilla si diabeti. Mjeku juaj gjithashtu, duhet të dijë në qoftë se ju merrni ndonjë ilaç.
Pas diskutimit të simptomave tuaja dhe historisë mjekësore, mjeku juaj do të bëjë një ekzaminim të kujdesshëm. Ai ose ajo do të shikojë për dëmtime të tjera dhe për zonat ku lëkura është e dëmtuar ose shpuar. Mjeku juaj do të kontrollojë për të parë nëse ka një furnizim të mirë të gjakut në këmbën tuaj dhe në qoftë se nervat në këmbë janë duke punuar siç duhet. Për të përcaktuar nëse ju keni ndonjë dëmtim tjetër në trupin tuaj, mjeku do të shqyrtojë, këmbën tjetër, pelvisin dhe shpinën tuaj.
Testet
Teste të tjera që mund të ndihmojnë mjekun tuaj për të konfirmuar diagnozën janë disa.
Radiografia: Ky test është më i zakonshmi dhe gjerësisht në dispozicion si teknikë diagnostike. Radiografia krijon imazhe të strukturave të dendura, si kockave, kështu që ata janë veçanërisht të dobishme në tregimin e frakturave.
Tomografia e kompjuterizuar aksiale (CT-Skaneri): Pas shqyrtimit me radiografi të këmbës tuaj, mjeku juaj mund të rekomandojë një skaner të këmbës. Ky mjet i kombinon imazhet e rrezeve X me teknologjinë kompjuterike për të prodhuar një imazh më të detajuar, ndërsektorial të trupit tuaj. Ajo i jep mjekut tuaj një informacion të vlefshëm në lidhje me ashpërsinë e thyerjes. Studimi i skanerit ndihmon mjekun tuaj të planifikojë trajtimin tuaj. Mjeku do t’ju tregojë imazhe që të kuptoni natyrën dhe peshën, severitetin e lëndimit tuaj.
Trajtimi
Në planifikimin e trajtimit tuaj, mjeku do të shqyrtojë disa gjëra, duke përfshirë; shkakun e lëndimit tuaj, shëndeti juaj në përgjithësi, ashpërsia e lëndimit tuaj si dhe shkalla e dëmtimit të indeve të buta. Sepse shumica e frakturave të kalkaneusit shkaktojnë zgjerim të kockës, ndaj dhe qëllimi i trajtimit është për të rivendosur anatominë normale të thembrës. Në përgjithësi, pacientët të cilët kanë ruajtje të anatomisë së thembrës përgjithësisht kanë rezultate më të mira. Rikrijimi i anatomisë normale, megjithatë, më së shpeshti kërkon kirurgji. Kirurgjia është e lidhur me rreziqe të larta të komplikimeve. Mjeku juaj do të diskutojë mundësitë e trajtimit me ju.
Trajtimi konservativ (jokirurgjikal)
Nëse fragmentet e kockave të thyera nuk janë zhvendosur nga forca e lëndimit, ju mund të mos keni nevojë për kirurgji. Vendosja e këmbës në gips apo ndonjë formë tjetër e imobilizimit mund të jetë një alternativë. Kjo do të mbajë skajet e thyera në pozicionin e duhur, ndërsa ata të shërohen. Ju nuk do të peshoni me këmbën e lënduar deri në shërimin e plote të kockës. Kjo mund të marrë 6-8 javë, dhe ndoshta më të gjatë.
Trajtimi kirurgjikal
Nëse kockat janë zhvendosur nga vendi, ju mund të keni nevojë për kirurgji. Koha për kirurgji. Nëse lëkura përreth frakturës tuaj nuk është dëmtuar, pra kocka e thyer nuk është në kontakt me mjedisin, mjeku juaj mund të rekomandojë të pritet derisa ënjtja të zvogëlohet, më pas kryhet operacioni. Mbajtja e këmbës në imobilizim dhe duke e ngritur për disa ditë do të ulë ënjtjen. Ajo gjithashtu i jep lëkurës që ka qenë e tendosur një shans për t’u shëruar. Kjo periudhë e pritjes para operacionit shpesh përmirëson shërimin tuaj të përgjithshëm pas operacionit dhe ul rrezikun e infeksionit.
Në thyerjet e hapura, kocka e thyer është në kontakt me mjedisin. Këto thyerje duhet të pastrohen dhe kërkojnë kirurgji të menjëhershme. Kirurgji e hershme gjithashtu rekomandohet shpesh për një frakturë me shkëputje. Edhe pse pazakontë, një pjesë e kalkaneusit mund të dalë jashtë kur tendini i Akilit largohet nga kocka (shkëputje-avulsion). Për këtë lloj thyerje, kirurgjia e hershme mund të ulë rrezikun e lëndimit të lëkurës përreth tendinit të Akilit.
Procedura Kirurgjike
Procedurat e mëposhtme janë përdorur për lloje të ndryshme të frakturës së kalkaneus.
Reponim i hapur dhe fiksim i brendshëm. Gjatë këtij operacioni, fragmentet e kockave ripozicionohen (reponohen) në përqasjen e tyre normale. Dhe mbahen së bashku me vida të veçanta ose pllaka metalike dhe vida.
Fiksimi nëpërmjet lëkurës me vida. Ndonjëherë, nëse fragmentet e kockave janë të mëdha, ato mund të vendosen, reponohen përsëri në vend duke shtyrë ose duke tërhequr mbi ta pa bërë një prerje të madhe. Vida të veçanta mund të vendosen me prerje të vogla për të mbajtur fragmentet e eshtrave së bashku. Një thyerje me zhvendosje e kalkaneusit. Thyerja është ripozicionuar dhe kockat mbahen në pozicionin e tyre normal nëpërmjet vidave. Metodë tipike për t’i rikonfiguruar dhe mbajtur fragmentet kockore në pozicionet e tyre normale me pllakë metalike dhe vida.
Rikuperimi- Shërimi
Kockat kanë një kapacitet të shquar për t’u shëruar. Sa më i madh e i rëndë të jetë lëndimi juaj, aq më e gjatë do jetë periudha e rikuperimit. Pacientët me frakturë më të rëndë kanë më shumë gjasa të vuajnë një shkallë të humbjes së përhershme të funksionit, pavarësisht trajtimit.
Rehabilitimi- Riaftësimi
Nëse ju do t’i nënshtroheni kirurgjisë apo jo, rehabilitimi juaj do të jetë shumë i ngjashëm. Sa kohë duhet për t’u kthyer në aktivitetet e përditshme ndryshon me lloje të ndryshme të frakturave. Kjo varet nga shkalla e dëmtimit. Disa pacientë mund të fillojnë të peshojnë këmbën pak javë pas lëndimit ose kirurgjisë, disa pacientë mund të kenë nevojë të presin 3 ose më shumë muaj para se të peshojnë këmbën.
Lëvizje të hershme. Shumë mjekë inkurajojnë lëvizje të hershme të këmbës dhe kyçit të këmbës në fillim të periudhës së rimëkëmbjes, rikuperimit. Për shembull, disa pacientë janë të udhëzuar të fillojnë të lëvizin zonën e prekur sa më shpejt që dhimbja e tyre lejon. Pacientët të cilët janë operuar janë udhëzuar të fillojnë të lëvizin zonën e prekur sapo të shërohet plaga.
Fizioterapi. Ushtrime të veçanta mund të përmirësojnë shkallën e lëvizjeve të këmbës dhe kyçit të këmbës tuaj dhe për të forcuar muskujt mbështetës. Edhe pse ushtrimet janë shpesh të dhimbshme në fillim dhe progresi mund të jetë i vështirë, ushtrimet janë të nevojshme në mënyrë që ju të rifilloni aktivitetet normale.
Peshimi me këmbën e prekur. Kur ju të filloni të ecni, mund të keni nevojë për të përdorur një bastun dhe të vishni këpucë me qafë. Është shumë e rëndësishme që të ndiqni udhëzimet e mjekut tuaj për të ecur me këmbët tuaja. Nëse ju vendosni të peshoni me këmbën tuaj shumë shpejt, fragmentet e kockave mund të lëvizin nga vendi dhe ju mund të keni nevojë për kirurgji. Nëse ju jeni operuar, mund që vidat të lirohen ose të thyhen dhe kocka të shkatërrohet apo kolapsohet. Kjo mund të mos ndodhë që herën e parë që ju ecni me të, por në qoftë se eshtrat nuk janë shëruar dhe ju vazhdoni të ecni me këmbën tuaj, pllakat metalike apo vidat do të thyhen.